مروری بر زندگی علی صفایی حائری به بهانه برای پس از مرگم/ کالبدشکافی اتهامات پس از مرگ
تاریخ انتشار: ۹ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۹۹۷۹۴۸
حتی پژوهشی قابل‌اعتنا و مصاحبه‌هایی غالباً بدون ممیزی با اطرافیانِ «علی صفایی حائری» نیز نتوانست دلایل پس‌زدن یک روشنفکر دینی توسط عده‌ای را مشخص کند. - اخبار فرهنگی -
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مستند «برای پس از مرگم» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی عبدالرضا نعمت‌اللهی روایتی از زندگی علی صفایی حائری روحانی پیشرو، اندیشمند و عارف معروف به عین صاد است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
حتی پژوهشی قابل‌اعتنا و مصاحبه‌هایی غالباً بدون ممیزی با اطرافیانِ «علی صفایی حائری» در مستند «برای پس از مرگم» نیز، نتوانست مرز بین علاقه و تنفر و دلایل پس‌زدن یک روشنفکر دینی توسط عده‌ای را مشخص کند. اتهاماتی عقیدتی، اخلاقی، سیاسی، فرهنگی که بر سوژه مستند در روزگار حیاتش وارد می‌شد و همچنان نیز حساسیت‌هایی را در برخی محافل برمی‌انگیزد، اغلب قطعیتی در خود ندارد و نه‌تنها در این مستند بلکه در هیچ مرجع دیگری نمی‌توان به‌روشنی دریافت که چرا یک روحانی که فقط زاویه‌ای متفاوت در بیان عقاید و تفسیرهایش داشت، تا حد حذف و به حاشیه رانده‌شدن و اتهاماتی شدید قرار گرفت؟
توصیف قابل تأمل بیژن بیرنگ از مرحوم صفایی حائری/ "روحانی زمینی" به روایت «برای پس از مرگم» + فیلمبنابراین موضوع اصلی مستند، واکاوی اتهاماتی است که بر یک روحانی با عقایدی متفاوت در دهه 1360 وارد شد و بدون اثبات یا بررسی در مرجعی حقوقی و رسمی، او را در خفا به عزلت یا حاشیه راند.
مستند «برای پس از مرگم» نیز همچون خود واقعیت، چنین رویه‌ای در بیان دلایل دارد. مستندساز با وجود دسترسی به برخی منابع و گفتوگو با تعداد زیادی از آشنایان سوژه، همچنان در پی پاسخ‌هایی روشن برای دلایل این اتهامات و طردشدگی است. جذابیت مستند نیز در این مسئله نهفته است که تا پایان، پاسخی قطعی بر سؤالات داده نمی‌شود، همان‌طور که خود تاریخ پاسخی روشن به وقایع پیرامون سوژه نداده است. به عبارتی برای درک دلیل تمام آن ناملایمتی‌ها فقط باید به خود سوژه اکتفا کرد و از درون خود سوژه جهان پیرامونش را سنجید.
ازاین‌رو مستند حاوی دو نکته اساسی است؛ یکی مصاحبه‌هایی با آشنایان و مطلعین و دیگری منتخبی از سخنرانی‌ها و اظهارنظرهای خود سوژه در محافل مختلف. مستندساز با چینش پلان‌های مرتبط با هم در مصاحبه و همچنین گفته‌های خود «علی صفایی حائری» تصمیم‌گیری برای قضاوت را به مخاطب واگذار می‌کند و کاستی عدم حضور اتهام زنندگان در مستند را پوشش می‌دهد.
دافعه و جاذبه همزمان سوژه در زمان حیات، آن‌گونه دوگانگی است که در واقعیت عینی نیز چالش‌هایی برای شخصیت موردبحث به وجود آورده که غیرقابل‌حل باقی می‌ماند. بدین معنی که موافقان «علی صفایی حائری» بنا بر رویکردی «شناخت محور» می‌دانستند چرا باید همچنان نسبت به او علاقه نشان دهند و از سوی دیگر مخالفانش نمی‌دانستند یا نمی‌خواستند آشکار کنند که چرا باید از او متنفر یا مخالفش باشند. جالب اینکه در طول مستند آنهایی که تا تاریخ 22 تیر 1378، یعنی زمان درگذشت «علی صفایی حائری» به هر طریقی اتهاماتی بر او نسبت دادند، حاضر نشدند در این مستندِ پژوهش‌محور، نقشی داشته باشند و دفاعیاتشان مبنی بر بیان آن اتهامات را جلوی دوربین مستندساز شرح دهند.
اینجاست که برای قضاوت یا شناخت، می‌توان به کلام و کردار خود سوژه رجوع کرد. کافی است به یکی از اظهارنظرهای «علی صفایی حائری» در لحظات آغازین مستند رجوع کنیم. آنجا که گفته بود: «من از کسی تقلید نمی‌کنم.» یا «یوسف اگر تن به زنا می‌داد، متهم به زنا نمی‌شد.» یا «توجیه کارهای غلط، حماقت است و بازی‌خوردن.» یا قبل از اعزام پسرش به جنگ و البته شهادتش به او گفته بود: «قبل از رفتن به جنگ و شهیدشدن، شهید شو!» این‌گونه است که مستندساز با درج دقیق اظهارنظرهای سوژه در کنار مصاحبه‌ها، فقدان مخالفانِ وقت را جبران می‌کند و به‌خوبی مخاطب را با شخصیتی به‌شدت متفاوت از جریان نُرم روحانیت آشنا می‌سازد.
مستند "برای پس از مرگم"، متفاوت با فیلم‌هایی درباره روحانیون استموارد اتهامی متعددی در مستند در بخش‌هایی مجزا بررسی می‌شود از جمله ارتباط با ساواک، التقاطی بودن، تفکرات حجتیه داشتن، ضدانقلاب بودن، شیفتگی خانم‌ها بر او و... که همگی با سؤالاتی که از پشت دوربین از مدعوین پرسیده می‌شود واکاوی می‌شود تا بخشی از واقعیتِ پنهان آشکار شود. حتی مستندساز استدلال یا احتمالاتی که خود داده تا به واقعیت برسد را نیز در سؤالاتش گنجانده است. به طور مثال سؤالی درباره عارف بودن «علی صفایی حائری» که همین نشان می‌دهد در بحث پژوهش، همچنان رازهای سوژه برای تولیدکننده سربه‌مهر است. چرا که در معنای معمول، زاویه‌ای می‌تواند در تفکر یک عارف در برابر یک روحانی وجود داشته باشد که شاید با اتکا بر آن، چنین اتهاماتی را به سوژه منسوب نموده‌اند.
مستند «برای پس از مرگم» سوژه‌ای همچنان حساسیت‌زا دارد و همین می‌تواند ابزار ممیزی خودخواسته یا نهادهای متولی را فعال کند. بااین‌حال شمایل اثر به‌گونه‌ای طراحی شده و منابع و ارجاعات به شکلی در مستند گنجانده شده تا مستند، زیرکانه از تیغ ممیزی بگذرد و یک روحانی که حتی انگ تفکر اسلام مارکسیستی و بینش ماتریالیستی به خود دیده بود را دوباره جلوی دید بیاورد.
رحیم ناظریان
انتهای پیام/
منبع: تسنیم
کلیدواژه: سینما مستند علی صفایی حائری برای پس از مرگم یک روحانی مصاحبه ها خود سوژه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۹۹۷۹۴۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
مستندی درباره مادری که دو بازیگر نقش دو دختر گمشده اش را بازی می کنند
همشهری آنلاین: اگر مستندبین حرفه‌ای هستید یا حتی اگر تنها با مستندهای حیات وحش که از تلویزیون پخش می‌شود آشنایی دارید، پیشنهادهایی که در اینجا برای شما داریم می‌تواند حسابی سر ذوق تان بیاورد.
کارگردان: کی‌یرلا جانیس
سال ساخت: ۲۰۲۱
اگر از خوره‌های ژانر وحشت هستید و شب‌ها تا یک فیلم ترسناک نبینید خواب‌تان نمی‌برد، این مستند را از دست ندهید. دوستداران ژانر وحشت به زیروزبر این ژانر توجهی وسواس‌گونه دارند و سبک‌ها، زیرگونه‌ها و تکنیک‌های فیلم‌های این ژانر را به دقت بررسی می‌کنند. وحشت عامیانه یا وحشت فولکلور یکی از زیرگونه‌های ژانر وحشت در سینما و ادبیات است که از عناصر عامیانه برای وحشت‌آفرینی استفاده می‌کند. این مستند کاوشی در تاریخچه وحشت عامیانه از پیدایش آن به واسطه گسترش‌اش در تلویزیون بریتانیا در دهه ۱۹۷۰ تا احیای آن در دهه گذشته است.
کارگردان: کارلا گوتیرز
سال ساخت: ۲۰۲۴
فریدا کالو، نقاش مکزیکی، بین سال‌های ۱۹۰۷ تا ۱۹۵۴ زندگی کرد و با اینکه زندگی نسبتا کوتاهی داشت، اما به دلیل هنجارشکنی‌هایش یکی از چهره‌های مهم هنر معاصر به شمار می‌رود. چهره فریدا برای کسانی هم که با تاریخ هنر و نقاشی آشنایی ندارند آشناست چراکه فریدا خودنگاره‌های زیادی از خود کشیده بود. فریدا پس از تصادفی سخت در سال ۱۹۲۵ برای اولین بار شروع به نقاشی کرد و دردهای خودش، هم‌جنسانش و ملتش را روی بوم آورد. زندگی پرماجرای فریدا تا به حال موضوع چند مستند و فیلم داستانی بوده. این مستندانیمشین هم نگاهی به زندگی این نقاش برجسته مکزیکی دارد.
کارگردان: کوثر بن هنیه
سال ساخت: ۲۰۲۳
روزی دو دختر بزرگ‌تر الفه، زنی تونسی که مادر ۴ دختر است، ناپدید می‌شوند. کوثر بن هنیه، کارگردان تونسی، از بازیگران حرفه‌ای دعوت می‌کند تا نقش دو دختر غایب را بازی کنند. برای الفه که غم غیاب دخترانش را بر دوش می‌کشد، حضور بازیگرانی در نقش آنها به معنی سر باز کردن زخم‌های دل و جانش است. بن هنیه موقعیتی بدیع را شکل داده و تجربه‌ای منحصربه‌فرد را در برابر دوربین ایجاد کرده که سویه‌های عاطفی و روانی مختلفی دارد. این مستند که برداشت‌هایی را از امید، طغیان، خشونت، خواهری و… عرضه می‌کند، سوال‌هایی اساسی را درباره شالوده جوامع ما به بحث می‌گذارد.
کد خبر 848052 منبع: همشهری آنلاین برچسب‌ها سینمای مستند تلویزیون - مستند مادر
جاده کندوان یک طرفه شد